Cách mình đã và đang học viết

mình làm được, bạn cũng thế

Sep 29, 2024

Bài viết này được viết ra khi mình chợt nghĩ đến “Ngày này năm xưa” của một hôm tháng 9 năm 2021.

Khi mà những tiếng còi cấp cứu vẫn hú vang ngày đêm khắp Sài Gòn của mùa lockdown Covid-19. Khi bản thân đang chống chội với mấy cơn bệnh sinh ra từ chuyện stress ập đến.

Khi đứng giữa 2 lựa chọn, buộc phải ra quyết định trước khi giai đoạn lockdown dần được nới lỏng: “Đi làm Luật đúng chuyên ngành học hay trái ngành với vị trí thực tập sinh Content Creator?”

Kết quả là: Mình chọn làm Content creator 😶

Mấy tuần trước, mình mang laptop đi bảo hành, trước đó mình đã kịp backup tất cả file sang ổ cứng khác. Lúc này mình mới thực sự nhìn vào số lượng bài viết nằm trong thư mục “Writing”, giật mình thốt lên: “Trời, cũng nhiều ha”.

Tiện thể mở vài bài ra đọc, bạn biết cảm giác đầu tiên khi đọc lại những bài mới chập chững tập viết là gì không? – “Ngượng” (Ai đó tìm hộ em cái hang để trốn, cái lỗ để chui, cái khăn để trùm”)

3 năm trước mình tập viết những bài đầu tiên và đến bây giờ cũng xây được một “gia tài” nhỏ với chiếc Substack và Facbook My Viết Đi. Hành trình dấn thân nghề Viết của một đứa trái ngành chưa bao giờ là dễ, bài viết này sẽ kể lại quá trình trầy da tróc vảy đó.

Và dĩ nhiên, bài viết này cũng sẽ dành cho bạn, nếu bạn đang:

- Lăn tăn muốn bắt đầu viết, mà còn sợ viết, vẫn đang để chữ bay lượn trong đầu.

- Tò mò về “cú bẻ lái” của một đứa trái ngành từ Luật sang Quảng cáo.

- Tò mò về cách mình đã và vẫn đang học viết

Scan nhanh lý do mình quyết định chọn viết , thật ra nó là chuỗi ngày suy nghĩ rất nhức đầu và làm đi tìm Ikigai. Dù cho từng có ý định hay làm 2 thứ một lúc: Sáng làm luật, tối học viết. Nghe tưởng chừng lý tưởng đó, nhưng trải nghiệm đi thực tập tốt nghiệp ngành Luật của mình đã cho mình một câu trả lời là: “Đi làm về xong là nằm luôn” 🛌

Và mình dành cả mùa lockdown năm ấy để tập viết.

Mới tập viết nên bắt đầu từ đâu?

Câu trả lời với trường hợp của mình là:

1- Nghĩ gì viết đó.

Nó có thể là bất cứ thứ gì, lúc đó mình mới tập dùng Notion và mình hay soạn những câu hỏi mà bản thân muốn trả lời, xong rồi cho từng câu hỏi mình viết câu trả lời cho nó. Ban đầu là những câu ngắn rời rạc, thấy ngắn quá nên mình dùng 5W+1H.

Mỗi câu trả lời không chỉ dừng ở Why nữa mà thường có thêm: Who; What; When; Where and How để bài viết có nhiều hướng diễn giải hơn.

2- Tìm đọc các đầu sách dành cho newbie tập viết, tập học content

Khi mình tìm quá nhiều thì thuật toán của Facebook và Google đã đề xuất cho mình một cái tên mà đến bây giờ mình luôn tin tưởng: Chị Linh Phan – tác giả của rất nhiều đầu sách về Viết lách, Freelancer, Solopreneur… và sở hữu cho mình những nhóm cộng đồng về viết lách mà đối với mình là cứu tinh của mình thời điểm đó.

Ngoài ra thì mình cũng lên Tiki search các đầu sách dạy viết hoặc quảng cáo để tìm mua và đọc.

Xin gửi nhẹ những quyển sách mà mình tin tưởng ở thời điểm bắt đầu, mình mua đa dạng các chủ đề viết, ngách viết để đọc xem mình thích và muốn thử cái nào.

Viết Đi Đừng Sợ! Từ Tay Không Thành Tay Viết Bút hết nặng, viết hết đau – Linh Phan.
Con đường trở thành Freelance Writer – Linh Phan.
Hôm Nay Phải Mở Mang (Một Tựa Sách Của Ngày Ngày Viết Chữ Dành Cho Người Học Viết Và Làm Nghề Viết) – Nguyễn Thùy Dung.
90-20-30 90 Bài Học Vỡ Lòng Về Ý Tưởng Và Câu Chữ - Huỳnh Vĩnh Sơn.
Cứ Viết Đi! Nuôi Dưỡng Sáng Tạo - Chữa Lành Bản Thân
Từ Điển Tiếng Việt Thông Dụng
Ux Content 4.0 (Chọn Đúng Chữ, Giữ Người Dùng) - Khúc Cẩm Huyên
UX WRITING – Quyền Năng Tối Thượng Của Nội Dung Tương Tác - Khúc Cẩm Huyên
Content Bạc Tỷ - Diệp Tiểu Ngư
Từ điển Tiếng Việt (Hoàng Phê chủ biên)
Những tác phẩm của cụ Nguyễn Tuân
- … (không nhớ nữa) 😥

Một phần các đầu sách năm ấy và hiện giờ mình đang đọc có liên quan chuyện viết

Nhìn chung, các đầu sách trên nội dung rất đa dạng và là cánh cửa mở của mình ở thời điểm khi không biết bắt đầu từ đâu. Lúc này, mình cho bản thân tìm đọc mọi thứ, trong viết lách có rất nhiều kiểu / ngách viết: Viết bài quảng cáo, ghostwriter, viết ebook, viết sách, nào là viết thương mại, ghostwriting, viết nội dung website cho doanh nghiệp, viết để tối ưu hóa trải nghiệm người dùng trên các ứng dụng, viết nội dung chuẩn SEO, viết bài cho báo - tạp chí, viết nhạc chế… Nhiều quá nên phải đọc cho biết thôi.

Ngoài ra, để đầu óc không bị “nhồi” quá nhiều chuyên môn và quá tải, mình cũng tìm đọc các tác phẩm văn học cũ của các nhà văn Việt Nam, và mình rất mê cách hành văn của cụ Nguyễn Tuân (cứ tấm tắc khen mãi thôi).

3- Tập viết Morning Pages hoặc Free Writing

Morning Pages

Chuyện tập tập viết Morning Pages cụ thể hơn còn có một quy trình rất chi tiết, nhưng đại khái thời điểm đó điều mình muốn làm đó là “duy trì thói quen viết mỗi ngày”, để chuyện viết “hiện diện trong cuộc sống mình mọi lúc”.

Mỗi buổi sáng trước khi bắt đầu các công việc mình sẽ ngồi vào bàn và viết tất cả những gì mình nghĩ kín 3 trang giấy tập. Bất kể suy nghĩ gì thời điểm đó cũng viết ra và không quan tâm chính tả, ngữ pháp. Đôi khi suy nghĩ A vừa dứt là suy nghĩ B đến liền, cũng có khi nó chồng chéo lẫn nhau.

Cũng trong thời điểm viết đó, kết bài mình luôn thực hành lòng biết ơn với những câu động viên bản thân tích cực như là: “Mình làm được mà”; “Cảm ơn và biết ơn”, “You can do it”…

May be a black-and-white image of diary and text

Còn Free writing thì sao nhỉ?

Đối với mình, Free writing khác Morning Pages ở chỗ là mình không viết nó vào buổi sáng 🤡 (hic, xin lượng thứ cho sự huề vốn của mình)

Và mình viết ở mọi lúc, với bất kỳ thiết bị mà mình có và chỉ viết trong vòng 15 phút đổ lại. Nếu lố giờ mình tự động dừng bút, lý do là bắt não phải suy nghĩ và tập trung bản thân đang viết cái gì. Mình xả chữ trên word, trên note của điện thoại, trên dòng trạng thái Facebook, thỉnh thoảng trên story 24h của Instagram, điều quan trọng là phải cho chữ trong đầu được xả ra.

Một trang website mà bạn cũng có thể thử Free Writing khá thú vị đó là: Squibler – bạn có thể viết với prompt có sẵn, hoặc là chọn viết tự do nhưng nếu bạn dừng gõ bàn phím trong vài giây thì BÙMMM – web tự động cho toàn bộ văn bản của bạn bye màu =))

Một bài viết thực hành Free Writing của mình từng viết, bạn có thể đọc tại đây.

4- Tìm cho mình cộng đồng viết lách

Ở thời điểm đó, nhờ follow chị Linh Phan nên mình đã tìm được đến chiếc group này: On Writing Daily - Viết đi đừng sợ!

Tin vui là chiếc group này hiện tại vẫn còn hoạt động. Cũng chính chiếc group này lần đầu mình tìm đến thử thách 100 ngày viết liên tục, tuy nhiên đến tầm ngày thứ 52 – 55 gì đó mình đã dừng lại. Nhưng 100 ngày là chưa đủ, số chủ đề theo mình biết được hiện giờ đã hơn 200 chủ đề được đăng tải.

Cũng trong thử thách đó, lần đầu tiên mình thấm việc viết đều quan trọng như thế nào so với viết hay. Việc duy trì động lực viết qua mỗi ngày chính là chìa khóa quan trọng để tiến bộ trong hành trình viết.

[Còn sau này khi tham gia Writing On The Net của MỞ thì câu thần chú chính là “Viết dở và đều”]

❓ Nếu người mới tham gia thì sẽ bắt đầu từ đâu trong group này?

👉 Dành cho bạn mới tham gia, bạn cứ tìm đến chủ đều Ngày 1 và viết, xong ngày 1 lại đến ngày 2, ngày 3, ngày 4. Những chủ đề này thời gian đầu đều do chị Linh Phan soạn ra, về sau thì chuyển sang các cộng sự của chị Linh ra đề. Những chủ đề viết này không hề xa lạ với cuộc sống mọi người, thành ra với những người mới tập viết như mình thời điểm đó như “đào được vàng” để thực hành viết.

Cũng trong chính cộng đồng này, tuy mình chưa tham gia một buổi offline nào nhưng luôn cảm nhận sự an toàn trong việc viết lách. Và đó là lần đầu tiên mình biết đến cảm giác “An toàn trong việc viết” quan trọng như thế nào với người viết.

5- Tham gia khóa học

Mấy cái trên toàn tự học, tự đọc. Đến đoạn này mới tìm người dạy nè.

Một số khóa học (đa phần là online) mà lúc đó đã đăng ký tham gia, bạn có thể tham khảo thử:

Khóa Học Content Marketing Đa Kênh – Ngáo Content
Khóa học SEO Content (hic thứ lỗi vì mình không nhớ đầy đủ tên khóa này) – Leo Minh. Riêng về SEO thì mình theo dõi thấy anh Minh làm rất hay ạ.
Chương trình mentoring của chị Linh Phan trong group On Writing Daily - Viết đi đừng sợ!. Tuy nhiên thì chương trình này mình không thấy mở lại từ cuối năm 2022 nữa. Và mình rất cảm ơn chương trình này, vì đã kết nối mình với một chị Mentor mà mình rất ngưỡng mộ, giúp đỡ mình rất nhiều thời gian đầu mình đang chật vật với các công việc tại agency. Đến hiện giờ mối quan hệ của hai chị em vẫn rất tốt ♥
Sau này vì muốn phát triển các chiến dịch quảng cáo sáng tạo, thì mình đã học thêm các khóa về Communication Writer ở Bold Creative Training Lab của anh Bưởi. Rất đề xuất cho mọi người nếu đang có định hướng và cũng đang làm việc ở Agency, Client có hợp tác với Agency ạ (mỗi tội đợi mở lớp hơi lâu, còn chất lượng quá đỉnh nóc kịch trần ạ).
Tham dự các workshop miễn phí hoặc có phí: Mình không nhớ chính xác các workshop mình tham gia nữa, tuy nhiên dù chỉ là workshop ngắn hạn 1 buổi mình cũng tham gia để biết được ngành nghề này, thị trường này đang vận hành như thế nào.

6- Đi thực tập

Sau cùng thì, mình vẫn phải lăn đi thực tập thôi. Khi tool đã tạm đủ dùng, mình quyết định lăn vào đời sống agency thực chiến.

Và quá trình thực tập với mình, những ngày đầu đủ vả cho mình muốn quay trở lại con đường Luật ngay từ tuần đầu tiên.

Mình bắt đầu với những chiếc social post đầu tiên, về những bài học mà phải làm mới thấm hiểu được: Viết cho ai, viết để làm gì, thông điệp cần bán trong bài là gì…

Mình tin là với vị trí thực tập sinh, đây chính là cơ hội vừa học vừa làm dành cho newbie, khi mình sai vẫn có người khác chỉ bảo. Và quan trọng là sai và khắc ghi để lần sau tránh tái phạm cũng như trưởng thành hơn qua mỗi lần sai đó.

Trong những cách trên, một số nguồn tài liệu vẫn còn đầy giá trị và chưa có sự lỗi thời. Một vài khóa học đã không còn hoạt động nữa.

Nhưng dù là gì đi nữa, một trong những bài học quan trọng mình đúc kết được trong hành trình viết lách đó chính là:

Bản thân nỗ lực + Một cộng đồng cùng chí hướng hỗ trợ

Nơi mà bạn cảm thấy an toàn để học, cảm thấy an toàn để viết. Mà mình nghĩ, điều này cũng quan trọng trong các lĩnh vực khác không riêng gì viết lách.

Ban đầu bài viết này có tên “Cách mình đến với viết” nhưng rồi đổi thành “Cách mình học viết”, vì mình nghĩ rằng, lúc nào mình cũng trong quá trình học và những đề xuất bên trên đến giờ mình vẫn sử dụng để tiến bộ hơn trong chuyện Viết.

Và có thể bạn đoán ra được mình sắp nói gì tiếp theo… 😗

Tin vui là, vẫn có nhiều cộng đồng - khóa học viết lách tại Việt Nam đang còn hoạt động. Một trong số đó mình đã tham gia và đánh giá 9 sao, 1 sao còn lại cất giữ trong tim làm kỷ niệm với khóa học Writing On The Net.

Đối vói mình đây là cộng đồng học viết online tại Việt Nam đã và đang tạo cho mình và nhiều bạn học viên khác một môi trường học tập an toàn, một môi trường thực hành viết an toàn, một môi trường để bắt đầu và trưởng thành hơn trong chuyện viết. Tuy nhiên, tin buồn là Khóa học Writing On The Net #7 – khóa học viết cuối cùng của MỞ - Mơ và Hỏi sẽ diễn ra vào tháng 10/2024 này. Đây là khóa cuối cùng trước khi MỞ chính thức đóng 😶

Học online của MỞ nhưng sự kết nối luôn trong tầm tay. Một đứa khá kín tiếng như mình nhưng gặp những người cùng hệ lúc nào cũng có thể hòa nhập, rồi đến hòa tan. Trong Nhóm 4 hệ Olympic của Viết đều và hay #2, mình không hỏi nhưng đoán là team mình hướng nội hết. Thế nhưng hôm meeting Họp khu phố 4, nếu không phải vì đủ 60 phút chiếc meet free đá cả đám văng hết ra, thì chắc còn nói tới khuya 🤡

Khu phố 4 - hôm ấy thiếu Mai Bình là đủ 6 anh em siêu nhân

Hoặc là những buổi offline rủ rê đi chơi, qua nhà bạn xem phim. Trước khi bài viết này được hoàn thành, cách đây vài tiếng mình tiếp tục có một buổi offline của Alumni WOTN tại Sài Gòn. Bây giờ mình đã giới thiệu bản thân mình như sau: “Người lăn lê, ăn dằm nằm dề các event của MỞ” 👺😶

May be an image of 5 people and people smiling — Nhiều trong số này vẫn đang áp lực bài viết trong thử thách Viết đều và hay chạy đua khốc liệt 🤡

Đôi khi mình sẽ nói hoa mỹ như là “Một phần thanh xuân, một phần tuổi trẻ của mình”.

Học lần cuối cùng MỞ chứ?

---

Có những đêm mình ngồi ở ban công và ngước lên trời sao, chà thì ra mình cũng đi khá xa so với thời điểm ban đầu. Mình nuôi dưỡng nó như một cái cây, và cái cây đang dần thu quả cho mùa vụ đầu tiên.

Mình làm được, bạn cũng thế.

My Viết Đi