#weekly learning 2: nghĩ-thoáng về việc học - để việc học dễ chịu và dịu hơn
Hallo Leute,
Tiếp tục chiếc series học hành của mình tại Học cách học #4 của MỞ, nhưng tuần này mình làm hẳn 2 cái weekly learning và tách nó ra, sau này tìm đọc lại có cái title nhìn vào là nhớ.
Sau khi đã tự reflect về hiểu lại về học ở bài viết trước, mình tiếp tục tiếp cận bài 2 #nghĩ-thoáng về việc học.
Disclaimer thì: series này mình không recap toàn bộ bài học, mà chỉ recap một phần và reflect từ chính mình là chủ yếu, để diễn giải lại rằng mình đã thật sự hiểu bài hay chưa, và mình đã thu được kiến thức nào qua bài học, đó mới là mục đích mình viết weekly learning. Yah, vậy nên enjoy việc học thôi 😗
Khi bắt đầu viết bài này và đã nghe recording rất nhiều lần trước đó (vì nó khá hack não với mình nên tới giờ mới viết xong), việc đầu tiên của mình là unlearn một số kiến thức cũ mình đã từng học, xem như một cái đầu trống không.
Để #nghĩ-thoáng về việc học, thì trước tiên tụi mình cũng phải đi tìm hiểu lại:
1/ Học là gì?
Định nghĩa về việc học: Khi mà tra từ điển thì chúng ta dễ dàng thấy nó như này:
the activity of obtaining knowledge:
Learning is the process of acquiring new understanding, knowledge, behaviors, skills, values, attitudes, and preferences
…
Thật ra mình đã trả lời đùa rằng, học là “ngồi vào bàn học” trước khi gõ google search định nghĩa cụ thể :)))
Sơ qua “học” đều có cùng những ý nghĩa diễn giải về quá trình “thu nạp kiến thức”, tuy nhiên mình đã ồ quao hơn khi mình được tiếp cận việc học dưới một mô hình vũ trụ. Nó có thể như này, khi nhìn hình này mình có 2 suy nghĩ:
Mối quan hệ giữa các môn học với nhau luôn bổ trợ cho nhau giống các hành tinh trong hệ mặt trời và chưa kể là vũ trụ rộng lớn ngoài kia.
Những gì mình biết chưa hẳn mình đã thật sự biết
👉 Và vì sao, những gì mình biết chưa hẳn đã thật sự biết?
Để diễn giải nó, mình phải đi theo lộ trình trả lời 3 câu hỏi lớn (khá gây lú) và mình cũng sẽ cố gắng tự tóm tắt và diễn giải dễ hiểu nhất:
1/ Kiến thức là gì? - Điều gì tạo nên kiến thức?
2/ Ta có thể sở hữu tri thức không?
3/ Làm thế nào để có tri thức?
Và để trả lời 3 câu hỏi đó, kiến thức dưới 3 góc độ: triết học, tâm lý và giáo dục. Nhìn chung, ta có sơ đồ dưới đây, và để dễ hiểu nên đọc từ trái → phải → giữa.
1/ Kiến thức là gì?
Và kiến thức có thể là khi chúng ta XEM NÓ LÀ 👀 (
Sự thật và có giới hạn, tuyến tính - có thể đo lường được đến đâu. Chẳng hạn: cây bút thuần túy là một cây bút. (thông tin đến chừng đó thôi)
Niềm tin: khi chúng ta tin nó rằng vô hạn, nó đa - quan điểm → không thể do đếm được. Chẳng hạn: Bây giờ cũng là cây bút trên bạn nghĩ nó có thể là gì? Một cây bút có thể là một công cụ để giải trí - như mình dùng bút để quay bút và gõ bút pen tapping
Sự đồng thuận khi: mình - bạn - xã hội cùng nghĩ vậy → điều đó là sự đồng thuận chung trong một bối cảnh nào đó và nó cũng phải có tính hữu dụng. Cùng cây bút, nếu cần cột tóc thì là trâm cài đầu vì nó hữu dụng nhất ở trên bàn. Để thử xem nhé, chẳng hạn như mình hay quên mang thước kẻ và dùng bút làm thước luôn, vì nó hữu dụng nhất thời điểm đó trên bàn.
Trước khi mình tiếp cận sơ đồ này, mình mơ hồ về tác dụng của những định nghĩa tính năng của từng món đồ vật như ví dụ cây bút và thước ở trên. Mình nghĩ rằng bút để viết, và mình không nghĩ rằng việc dùng bút làm nhạc cụ sẽ là một loại “kiến thức chính gốc”, chỉ nghĩ rằng nó là một loại “thông tin thú vị bổ ích đã được tiếp thu thêm”.
Sau này mình cũng hơi mập mờ đoán rằng, cái mình biết chưa chắc chắn là thật sự biết. Vậy nên, biết thôi chưa đủ mà phải biết sâu (mặc dù bài này lại là nghĩ thoáng về việc học :)) xem có trái ngược không cơ chứ).
=> Từ sơ đồ tổng quan này, mình hiểu rõ hơn "kiến thức là gì để từ đó trả lời cho câu:
2/ Ta có thể sở hữu được kiến thức không?
Nếu đã có tận 3 nhánh như trên, thì chắc chắn rằng câu trả lời sẽ không thể có 1 đáp án hoàn toàn chính xác mà đáp án cũng khá là “3 phải”:) Có hoặc Không và…
Cũng chính ở cách bản thân mình tiếp cận vấn đề, sẽ là Có nếu mình tin vào điều đó ở sự thật, nó như kiểu là: Mặt trời chân luôn ở hướng Đông, tin đi, tin!
Nhưng nếu ở hướng niềm tin thì sẽ là Không: Ai thích nghĩ gì nghĩ, ai cũng có thể tạo ra tri thức mới và mình cũng không đang thực sự sở hữu tri thức đó, mình có thể tạo ra tri thức nhưng không thực sự sở hữu tri thức của nhân loại. (khúc này hơi lú, nghe mấy lần mới hiểu ._.)
Và ở đồng thuận: Câu chuyện không phải có hay không, mình chỉ sở hữu những gì mình đã trải qua.
Vậy với câu hỏi tiếp theo:
3/ Làm thế nào để có được tri thức?
Vậy sở hữu nó bằng cách nào, thì bằng cách này:
Thu nạp nó khi nó là sự thật
Mình xây nó khi nó là niềm tin
Và mình phải tham gia - trải nghiệm nó khi nó ở sự đồng thuận vì nó cần mình phải trải qua nó. Dễ hiểu hơn, như là giờ bắt mình chạy xe máy 140km về quê thì cột sống lưng của mình kêu rắc rắc, mình hiểu cơ thể của mình bây giờ có tuổi và mình không thể muốn chạy lúc nào là chạy mà phải chọn phương án di chuyển khác chẳng hạn :)))
Vậy cuối cùng kiến thức là gì?
Cũng đi theo sơ đồ trên, không khó để đoán được, mọi thứ đang rất "3 phải" - thì để trả lời cho điều này nó cũng sẽ "3 phải".
Kiến thức là sự thật
Kiến thức là niềm tin
Kiến thức là sự đồng thuận
Ở đây, có một thứ mình nhìn nhận nhanh rằng, lúc trước mình nhìn 3 điểm trên: sự thật - đồng thuận - niềm tin là 3 điểm độc lập thậm chí cũng chẳng biết có mối liên hệ gì với nhau, gọi tên như thế nào.
Và sơ đồ trên đã giúp mình giải mã được góc nhìn của mình "về kiến thức" để từ đó nhìn nhận cách hiểu của bản thân về kiến thức và chọn ra quy trình học tập phù hợp hơn. Mặc dù bài này là nghĩ thoáng về cách mình có thể học, nhưng lại rất nghĩ sâu về mối liên hệ giữa triết học, lý thuyết học tập & phương pháp học tập vì thế... ta có phần tiếp theo.
4/ 7 lý thuyết học tập phổ biến.
Tuy nhiên, chiếc recap này không show quá chi tiết 7 lý thuyết học tập đó là gì, mình sẽ gọi tên sơ nó ra ở dưới slide này. Trộm vía là, mình đã biết, đã áp dụng được một ít lý thuyết đó trong những năm gần đây. Tuy nhiên, mình hoàn toàn không biết gọi tên chính xác của nó, đặc điểm của nó là như thế nào.
Vì thế, khi hệ thống được nó, mình đã có thêm một bức tranh toàn cảnh hơn. Điểm qua 7 lý thuyết học tập đó là:
Trong đó, có 4 loại phổ biến thường gặp là behaviorism, conectivism, constructivism, humanisim, cognitivism.
Sẽ không có một phương pháp học tập tốt nhất, mình thấy tùy trường hợp mà chọn loại hình cho phù hợp. Chẳng hạn như chuyện học thưởng - phạt của Duolingo hóa ra lại là behaviorism, nhưng cũng chính vì vậy mà mình chịu học hó (vì mình cũng có máu hơn thua thiệt) :))). Hay là, từ lúc mình bắt đầu viết blog, việc ghi chép ý tưởng rất quan trọng, và chuyện liên kết notes với nhau không chỉ giúp truy hồi thông tin dễ dàng mà còn tăng độ liên kết cho bài viết.
Câu hỏi reflection của bài này khi được hỏi về lý thuyết học tập mới/ấn tượng với mình nhất thì có thể mình không ấn tượng cái nào hết 😅 do là mình đã biết qua các loại hình trên rồi. Nhưng nếu tiếp cận câu hỏi là lý thuyết nào mang lại hiệu quả với hành trình học tập của mình thì mình có thể mạnh dạn trả lời là bộ 3C: Connectivism -Constructivisim - Cognitivism. Mình nhận ra điểm mạnh của bộ 3C đó là kích hoạt khả năng tự chủ của mình lên khá cao hơn là phụ thuộc người khác, việc học của mình phần lớn là tự học và 3C đó buộc mình phải tự thân vận động để có thể việc học diễn ra một cách thuận lợi.
Viết xong bài này muốn xỉu, mà viết xong rồi tôi còn chưa ưng nữa.
Tôi nghĩ cái weekly learning này, tôi sẽ tiếp tục update nó nó nếu tôi đọc lại mà tôi lại khám phá ra cái gì hay ho.
Một lần nữa, chân thành cúi đầu 90 độ nếu bạn đã đọc đến đây.🙇♂️
"Bài viết thuộc khoá học Học Cách Học"
Để xem lại các bài viết trước trong series, bạn có thể đọc tại đây: